Salam dostlar.
Bu məqalədə mən sizə NTFS Permissions (icazələr) haqqında danışacam. Belə ki mövzuya keçməzdən əvvəl NTFS haqqında qısaca bilgi vermək istərdim.
NTFS (New Technology File System) Windows-un yeni bir fayl sistemidir və köhnə fayl sistemi olan FAT32-dən fərqli olaraq NTFS partition həcmini 2TB, fayl həcmini 16TB-dək və fayl adını maksimum olaraq 255 xarakter olaraq dəstəkləyir. NTFS fayl sisteminin loru dilində desək "xəta tolerantlığı" və "avtomatik bərpa" funksiyası da vardır. NTFS və FAT32 arasında ən mühüm fərqlərdən biri, NTFS-də məlumatların şifrələnməsi mövcuddursa, FAT32-də şifrələnmə mövcud deyildir. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, növbəti məqalələrimdən birində sizə NTFS və FAT32 fayl sistemləri barəsində xeyli və əhatəli məlumat təqdim edəcəyəm. Beləliklə, indi isə NTFS icazələr mövzusuna keçid edək.
NTFS icazələr, kateqoriya olaraq icazə, yetki və paylaşımlar toplusunu özündə əks etdirir və əsasən qovluq və fayl icazələri olmaqla aşağıdakı icazələr tipi kimi təyin edilir. Belə ki:
NTFS qovluq icazələri:
Full Control / Bütöv İdarəetmə Nəzarəti - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir qovluq üçün bütün mövcud icazələrin olub-olmadığını müəyyənləşdirir. Bu icazə tipində istifadəçi və ya qrup qovluq ilə bağlı bütün yetkilərə sahib olmaqla əməliyyatları icra edə bilir;
Modify / Dəyişdirmək - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir qovluq və qovluğun tərkibini dəyişdirə bilməsini təyin edir. Lakin "modify" icazə yetkisi "Full Control" icazə yetkisindən yetki baxımından məhduddur, çünki "modify" edə biləcək istifadəçi və ya qruplar qovluğun yetkilərini dəyişə və ya "ownership"-in aradan qaldırılmasını həyata keçirə bilmir;
Read and Execute / Oxumaq və İcra Etmək - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir qovluqdakı məlumatları oxuya bilməsini və əmrləri icra edə bilməsini təyin edir;
List Folder Contents / Qovluq Siyahısı Məzmunu - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir qovluğun tərkibini siyahıya sala bilməsini, qovluq və qovluq daxilində olan məlumatların görünməsini təyin edir. Bu, istifadəçilərin / qrupların hər hansı bir proqramı işə salmasına və ya qovluqdakı məlumatların heç birini oxumasına imkan vermir;
Read / Oxumaq - Bir istifadəçinin və ya qrupun qovluqdakı məlumatları oxuya bilməsini təyin edir. "Read and Execute"-dən fərqli olaraq, qovluq içərisində əmri icra edilə bilən bir fayl varsa, istifadəçi və ya qrup onu çalışdıra bilmir;
Write / Yazmaq - Bir istifadəçinin və ya qrupun qovluq yarada bilməsini, məlumat və qovluq üçün özəllikləri yaza bilməsini təyin edir. Yazma icazəsi qovluqdakı bütün məlumatları oxuma qabiliyyətini nəzərdə tutur. "Modify" ilə "Write" yetkisinin ən mühüm fərqi, "Write" yetkisilə istifadəçi və ya qrup yalnız qovluq yaratma və yazma imkanına malikdirsə, "Modify" yetkisilə istifadəçi və ya qrup həm yaratma, həm yazma, həm icra etmə və həm də silmək kimi imkanlara malikdir.
NTFS fayl icazələri:
Full Control / Bütöv İdarəetmə Nəzarəti - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir fayl üçün bütün mövcud icazələrin olub-olmadığını müəyyənləşdirir. Bu icazə tipində istifadəçi və ya qrup fayl ilə bağlı bütün yetkilərə sahib olmaqla əməliyyatları icra edə bilir;
Modify / Dəyişdirmək - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir faylın yetkilərini dəyişdirə bilməsini təyin edir. Lakin "modify" icazə yetkisi "Full Control" icazə yetkisindən yetki baxımından məhduddur, çünki "modify" edə biləcək istifadəçi və ya qruplar faylın yetkilərini dəyişə və ya "ownership"-in aradan qaldırılmasını həyata keçirə bilmir;
Read and Execute / Oxumaq və İcra Etmək - Bir istifadəçinin və ya qrupun bir fayldakı məlumatları (məsələn: sənədin məzmununu) oxuya və əmrləri icra edə bilməsini təyin edir;
Read / Oxumaq - Bir istifadəçinin bir faylın məlumatlarını oxuya bilməsini təyin edir. “Read and Execute”-dən fərqli olaraq, sözügedən fayl yürüdülə bilən bir sənəddirsə, istifadəçi və ya qrup onu çalışdıra bilmir;
Write / Yazmaq - Bir istifadəçinin və ya qrupun fayl yarada bilməsini və ya başqa sözlə, bir fayla məlumat yaza bilməsini təyin edir. Yazma icazəsi bir faylda olan bütün məlumatları oxumaq qabiliyyətini nəzərdə tutur. "Modify" ilə "Write" yetkisinin ən mühüm fərqi, "Write" yetkisilə istifadəçi və ya qrup yalnız fayl yaratma və yazma imkanına malikdirsə, "Modify" yetkisilə istifadəçi və ya qrup həm yaratma, həm yazma, həm icra etmə və həm də silmək kimi imkanlara malikdir.
Dostlar,
Güman edirəm ki, NTFS icazələr mövzusu ilə bağlı qısa məqaləm bilgi olaraq işinizə yarayacaqdır. Qeyd edim ki, NTFS icazələr mövzusu çox dərin və geniş bir mövzudur. NTFS icazələrin anlamını yalnız oxuyub mənimsəməklə deyil, digər araşdırmalar edərək, hətta qovluq və fayllarla praktiki iş təcrübəsilə də mənimsəmək lazımdır. Beləliklə, hər birinizə uğurlar arzulayıram və növbəti məqalələrdə görüşənədək...
Təşəkkü edirəm,
Hörmətlə,
Müəllif
Araz Əhmədov
Comments
Post a Comment